İletişim ve Medya İlişkileri Yönetiminde Mesleki İlkeler...

 

HABER-ARTİN ŞİRİNPINAR

Pandemi  süreci ile birlikte Ekonomi Gazetecileri Derneği olarak başlattığımız, sonrasında iletişimle ilgili tüm kişi ve kurumların destek verdiği arayış toplantıları devam ediyor.

 

Öncelikle geçmişte derneğimizin önderliğinde yaptığımız ve halen yürürlükte olan deklarasyonu (bu çalışmaya destek veren ve imza atanların listesi ektedir teşekkür ediyoruz) bilginize sunuyoruz.

İletişim ve Medya İlişkileri Yönetiminde Mesleki İlkeler

Amaç:

Bu metin, kamuoyunun doğru bilgi ve habere ulaşmasında kendi sorumluluklarını azami ölçüde yerine getirmek ve bu amaçla en yüksek anlayış ve işbirliği içinde sağlıklı bir iş modeli oluşturmak amacıyla, medya mensuplarının, İletişim profesyonellerinin ve şirketlerin kurumsal iletişim yöneticilerinin meslek örgütleri tarafından hazırlanmıştır. 

Kılavuz niteliğinde hazırlanmış olan bu metin, tarafların imzasıyla bir taahhüt niteliği kazanmaktadır. Taraflar gerek bu ilkelerin yaygınlaştırılması, gerekse mükemmelleştirilmesi ve uygulamanın izlenmesi konusunda da işbirliği yapma hususunda anlaşmışlardır.  

Tanımlar:  

1. İş Modeli: Kamuoyunun doğru ve eksiksiz, zamanında ve tarafsız haber alabilmesi için tarafların karşılıklı anlayış ve işbirliği içinde çalışmasını düzenleyen ilkeler bütünü

2. Taraflar (Alfabetik) : Basın Konseyi, Ekonomi Gazetecileri Derneği (EGD), İletişim Danışmanlığı Şirketleri Derneği (İDA), Kurumsal İletişimciler Derneği (KİD), Reklam Verenler Derneği (RVD), TOBB Medya ve İletişim Meclisi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), Türkiye Halkla İlişkiler Derneği (TÜHİD), …

Taraflara yeni meslek örgütleri eklenmesi gerekiyor: Türkiye Spor Yazarları Derneği, Gazeteciler Sendikası, Ulusal Sosyal Medya Derneği (USMED), İnternet Medyası Derneği, Gazete Sahipleri Derneği, Influencer Derneği ( Bu alanda bir dernek bir an önce kurulması için tarafları teşvik etmeli ve işbirliği yapmalıyız. Influencerlar aidiyet hissetmedikçe mesleki kurallarla hareket etmesi beklenmemeli) gibi… 

3. Medya Mensubu: Gazete, dergi, TV, radyo, internet medyasında çalışan, kişisel dijital ve sosyal medya hesaplarında haber yapan/sunan ve mecraları yöneten kişiler 

+ Dijital İçerik Paydaşları

4. İletişim Profesyoneli: Her türlü kurum ve şirketin iletişim yönetiminden sorumlu yetkilileri ile her türlü kurum ve şirkete iletişim danışmanlığı/halkla ilişkiler hizmeti veren ajansların çalışanları 

5. Kurum / Şirket Profesyonelleri : Her türlü kurumun / şirketin ve iletişim ajanslarının karar verici konumundaki üst yönetimi.

6. Ambargo: Herhangi bir haberin ya da bilginin, kaynağı tarafından belli bir tarihe veya belli koşulların yerine gelmesine kadar yayınlanmaması talebi; kaynak ile basın mensubu arasında bu yönde sağlanan “centilmenlik anlaşması” 

7. Off the Record: Basın mensubuna, kaynağını gizleyerek kullanması veya sadece konunun/haberin arka planını değerlendirebilmesi için verilen bilgi

8. Akreditasyon:  Genel anlamda yetki, yeterlilik ve güvenilirliğin belgelenmesi anlamına gelmekle birlikte, bu metinde herhangi bir resmi veya özel etkinliğe basın mensuplarının katılımına sınırlama uygulanması anlamında kullanılmaktadır. 

9. Yurttaş Gazeteciliği: İletişim araçlarının yaygınlaşması ile gelişen yurttaş gazeteciliği, profesyonel mesleği gazetecilik olmayan kişilerin, dijital araçlar yardımıyla haber üreterek paylaşmasına verilen addır. Bu kavram ilk kez, 1999'da Amerikalı Medya Eleştirmeni ve Akademisyen Jay Rosen tarafından “What are Journalists for?” (Gazeteciler Ne İçindir?) kitabında ortaya atılmıştır. Bloggerlar, twitter kullanıcıları ve diğer sosyal paylaşım sitelerini kullanan kişiler de 'Yurttaş Gazetecileri' olarak anılıyor. Özel teknik bir donanım edinmeden, internet üzerinden kendi kişisel medyalarını kuran bireyler aracısız olarak düşüncelerini, fikir ve projelerini geniş kitlelere duyurma ve etkilerini arttırma şansı elde ederler.

10. Sektörel Yayınlar: Geleneksel medya ilişkilerinden farklı bir çalışma tarzı geliştirildi. 

11. Google Haberciliği, SEO Optimizasyonu: İletişime etkileri tartışılmalı. 

Genel İlkeler:

Taraflar;    

12. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ndeki ilkeleri benimserler.    https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf

13. T.C. Anayasası’na, yasalarına ve mevzuatına riayet ederler. 

14. Sosyal Medya Etik Kuralları: 

Sosyal Medya Etik Kuralları listesi:

. Saygılı, hakaret ve nefret söylemi barındırmayan bir dil ve üslup kullanılması,

. Diğer kullanıcıların özgürlük alanlarını kısıtlayacak, saldırgan tutumlar içeren paylaşımlardan kaçınılması,

. Kullanıcıların kişilik ve görüşlerine saygılı olunması,

. İnsan onurunun temelinde yatan özel yaşamın gizliliği hakkının ihlal edilmemesi,

. Sözlü şiddet ve tehdit içerikli paylaşımlarda bulunulmaması,

. İfşa, taciz ve siber zorbalık oluşturan eylemlerin yapılmaması,

. Şeffaf olunması, sosyal medya mecralarında, anonim hesaplar kullanmayarak açık kimlikle, gerekli hukuki sorumluluğu üstlenerek ve gerçek kişiler olarak bulunulması,

. Sahte isimler üzerinden paylaşımlarda bulunan hesaplara itibar edilmemesi, bu hesapların görünürlüğünün artırılmaması,

. Kimi hassas dönemlerde toplumda infial yaratacak, genel bir korku ve endişe iklimi oluşturacak paylaşımlardan kaçınılması, paylaşımlarda sağduyunun korunması,

. Teyide muhtaç bilgilerin gerçekliğinden emin olunmadan paylaşılmaması, bilgilerin doğruluğu için meselenin muhataplarının, resmi kurum ve kuruluşların açıklamalarının takip edilmesi, manipülasyon ve yalana prim verilmemesi,

Alıntı yapılıyorsa, bilginin alıntılandığı kaynağın referans gösterilmesi,

Toplumsal ahlaka aykırı içerik oluşturulmaması ve bu tarz içeriklerin yayılmaması.

Infleuncer, çalıştığı markaya sadakat göstermek zorunda olmamakla beraber marka ve kurumların aleyhinde paylaşım yapmamalıdır. 

15. Kendilerini ilgilendiren konularda kanun ve yönetmeliklerin güncellenmesi hususunda ilgili kurumlarla işbirliği içinde çalışırlar.   

16. Karşılıklı olarak mesleklerinin hak, değer ve itibarını korumak için özen gösterirler. Güvenilirlik, dürüstlük, şeffaflık, sorumluluk ve adil olma ilkelerine bağlı kalır, aralarında gizli ve özel anlaşma ile çıkar birliği oluşturma, ödüllendirme, rüşvet, baskı ve manipülasyonu kabul etmezler.

17. Toplumun örf, adet, gelenek ve göreneklerine, ahlak anlayışına saygı gösterirler. İletişim profesyoneli tarafından hazırlanan içeriklerde ve medya mensubunun hazırladığı haberlerde, ön yargılı, ayrımcı, karalayıcı, aşağılayıcı, suçlayıcı ve nefret  söylemi içeren ifadeler kullanılmaması hususunda işbirliği yaparlar.  Olumsuz davranış ve alışkanlıklarla ilgili özendirmeye neden olabilecek içerik oluşturmaktan kaçınırlar.  

18. İletişim Dili: Türkçe dilinin doğru kullanımına, toplumun geniş kesimlerinin anlayabileceği şekilde yazılı ve sözlü ifadeye özen gösterir. 

19. Content Marketing:

20. Örtülü reklam tanımının amacını aşmaması, halkın haber alma hakkını engellememesi, olağan haber trafiğini aksatmaması için, mecra yöneticileri, denetleme kurumları ve karar vericilerle birlikte açık kriterler üzerinde mutabakat sağlanması için çalışırlar.

21. Fikri mülkiyet haklarına saygı gösterirler. 

Uymayı taahhüt ettikleri bu genel ilkeler dışında, aşağıdaki hassas konularda da tam bir karşılıklı anlayış ve işbirliği içinde, bu metinde belirlenen çerçeveye uygun olarak hareket edeceklerini beyan ederler.

Kurum / Şirket Yöneticileri ve İletişim Profesyonelleri;

22. Temsil ettiği şirkete, markaya, kuruma ait içeriği, mecraların ihtiyaç ve beklentisine uygun biçimde hazırlar ve medya mensubunun değerlendirmesine sunar.  

23. Sunduğu içeriğin haber, röportaj, yorum vb. olarak yayınlanmasının garantisi olmadığının bilincindedir. 

24. Haberin yayınlanması veya yayın öncesinde haber metnin kendi onayından geçmesi için medya mensubuna baskı uygulamaz, tavsiye ve telkinde bulunmaz,  tehdit etmez 

25. Kurum / Şirket ya da ajans için performans kriterlerinde; yayınlanan haberin kapladığı alan, reklam eşdeğer, erişim veya haber adedi kriterlerinin, haberin etki ölçümü aracıyla kullanılmasını önermez. Performans ölçümlerinin algı, itibar ve / veya pazar araştırması ile yapılmasını savunur.

26. Temsil ettiği kurum ve markaların reklam güçlerini kullanarak haberlerin yayınlanmasını veya yayınlanmamasını sağlama eğilimlerine karşı durmayı meslek ilkelerinin bir gereği olarak görür, bu tarz bir ilişkiye aracılık etmez.

27. Sözcüsünün, aynı anda birden fazla basın mensubuyla buluştuğu etkinliklerde, tüm katılımcıların habere eşit biçimde erişimini sağlar; görüşmelerin orta-uzun vadede mümkün olan en geniş mecra yelpazesine bilgiye erişim imkânı tanıyacak şekilde organize edilmesi hususunda hassasiyet gösterir. 

28. Yayınlanan haber için maddi ödüllendirme yapmaz. Basın buluşması ve gezilerinde, davet sahibinin ürün ve hizmeti ile doğrudan ilgili olsa dahi, basın mensuplarına yüksek değerli armağan verilmesini teklif etmez, basın mensupları arasında çekilişle hediye dağıtmaz. 

29. Medya (iletişim mensubunun !) mensubunun herhangi bir ürün ve hizmet hakkında objektif bir fikir sahibi olması için deneme amaçlı ürün gönderiminde bulunduğunda, kullanım süresini sınırlanması ve ürünün iade edilmesi prensibine riayet eder, tarafların itibarını korumak açısından, deneme amaçlı ürün gönderimini, ürünün kullanım, iade koşullarını bir protokolle tespit eder.

30. Medya mensuplarına, politik gerekçelerle, keyfi olarak veya kamuoyunun bazı haberleri almasını engelleme maksadıyla “akreditasyon” uygulamaz. Mekân ve bütçe kısıtları ile güvenlik gerekleri çerçevesinde katılımın sınırlanması gereken etkinliklerde, başvuru sırasına göre basın mensuplarını akredite eder. Akreditasyon uygulanacaksa bunu organizasyondan önce nedenleriyle birlikte açıklar. Etkinliğe katılamayanlara yakın zamanda bir başka imkân yaratmayı görev bilir.

31. Akreditasyon uygulanan etkinliklere hangi basın mensubunun katılacağını başvuru yapan medya kuruluşunun belirleme hakkı olduğunu peşinen kabul eder. (Akreditasyon konusunda TSYD’nin futbol karşılaşmalarının takibi için uyguladığı sistemin makul olduğuna dair kanaat oluştu. Yani akreditasyon listelerini mesleki derneklerin ( EGD, BMD vs) hazırlaması veya onların vereceği kimlik kartlarının geçerliliği ile sağlanmalı)

Medyada Karar Vericiler ve Medya Mensupları;

32. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ni temel alır ve ayrıca;

33. Haberi önyargısız ve tarafsız olarak değerlendirir, kamuoyunun doğru bilgi ve habere ulaşması dışında bir amaç güderek haber yapmaz. 

34. Başlık, spot, altyazı ve tanıtım metinlerinin ve görsellerini haberinin bir parçası olarak görür. Bunlardan haber içeriğiyle örtüşmeyenler hakkında üstlerine bildirimde bulunur, haberinin yanlış değerlendirilmesine neden olan uygulamaların takipçisi olur. 

35. Yayın öncesinde, habere konu tarafların içerikle ilgili görüşlerine makul bir zaman diliminde başvurur. “Değerli İçerik” iletişimle çözülmeli. 

36. İş ve özel alan ile dijital ortama izinsiz girmez, izinsiz dinleme ve görüntüleme yapmaz. KVKK çerçevesinde kişisel veri ihlalleri yapmaz. (KVKK içerikleri ile ilgili bilgilendirme semineri yapılması, tavsiye edildi)

37. Haber amaçlı edindiği herhangi bir bilgiyi, kendisinin veya yakınlarının çıkarı için kullanmaz; edindiği bilgi, maddi/ticari çıkarına olduğu takdirde, durumu ivedilikle açıklar. 

38. Hatalı bilgi yayınladığı takdirde; cevap hakkı ve düzeltme sürecinde işbirliği yapar. 

39. Ambargolu haberlerde, haber kaynağının belirlediği ve/veya meslektaşlar arasında centilmenlik antlaşmasıyla belirlenen yayın zamanına uygun davranır. Bu tür kısıtlamaların dijital, sosyal mecraları ve kişisel hesapları da kapsadığını kabul eder.

40. Kaynağını gizleyerek kullanması veya sadece konunun/haberin arka planını değerlendirilebilmesi için verilen kayıt dışı (Off the Record) bilgiyi kaynağın belirlediği koşullara uygun olarak kullanır. Haber kaynaklarının verdiği özel bilgilerin gizliliğini ve talep edilmişse kaynağın kimliğini titizlikle korur. 

41. Reklam servislerinden gelen haber taleplerini, reklam vaadi veya tehdidi ile gelen haberleri değerlendirmemeyi bir meslek ilkesi olarak önemserler.

42. Nakdi veya ayni olarak belgeli ödeme karşılığında hazırlanan içeriklerin, editörler tarafından belirlenmiş içerikten ayrılması için özen gösterirler, bu tür içeriklerin “Advertorial”, “Reklam” veya “Haber-İlan” olduğunun yayın sırasında açıkça belirtilmesini kendi itibarlarının bir gereği olarak kabul ederler. 

İşbu kılavuz doküman, öncelikle, tarafların beyanı ve taahhüdü olarak imzalanmak üzere hazırlanmıştır. 

Taraflar bu taahhüdü vererek, kendilerine bağlı üyeleri de bu konularda bilgilendirmek, onlara bu ilkeleri benimsetmek üzere birlikte çalışacaklarını da beyan etmiş bulunmaktadırlar. 

Taraflar bu kılavuz dokümanın uygulanmasının izlenmesi ve uygulama hataları ile ilgili bir uyarı ve son aşamada bir yaptırım mekanizmasının oluşturulması için gerekli çabayı da göstermeyi taahhüt etmektedirler.