OSMANLI VE TÜRKİYE TİYATROSUNDA ŞAHİNYANLAR
20 Mayıs 2018 Pazar günü İstanbul Boğaziçi Üniversitesinde Ermeni Tiyatrosunu yakından ilgilendiren önemli bir seminer gerçekleşti. Nesim Ovadya İzrail, uzun yıllardan beri Ermeni Tiyatrosu üzerine yaptığı araştırmalar sonunda Mınakyan Tiyatrosu üzerine yeni bilgiler de içeren “Osmanlı ve Türkiye Tiyatrosunda ŞAHİNYANLAR” başlıklı yeni kitabı üzerine bir seminer verdi.
Şahinyanlar ailesinden Hovhannes Şahinyan’ın 1850’li yıllarda Ortaköy’deki evinin geniş salonunda Mıgırdıç Beşiktaşlıyan ve öğrencilerinin temsiller vermesiyle, tiyatro bu ailenin ruhuna işlemişti. Barutçubaş ıHovhannes Ağa Şahinyan’ın oğlu Vahan Şahinyan, Mardiros Mınakyan’ın yanında yetişmişti. Vefatına kadar aralıksız olarak Mınakyan’ın kadrosunda yer alan Vahan, onunla beraber her türlü baskı ve sıkıntılara göğüs germiş ve Osmanlı Tiyatrosunda rakipsiz bir kumpanya olmuşlardı.
1912’de düzenlenen ve Osmanlı Devleti için ilk olan jübilesinde, Pera Varyete Tiyatrosu’nda Mınakyan’ın sahnedeki oyun arkadaşı Vahan Şahinyan idi. Aynı zamanda Tenor olan Vahan, genç âşık rollerinde de sahnede çok başarılı bir aktördü.
Ermeniler için felaket yılı olan 1915’te Vahan’ın, İstanbul’da tiyatro yapmaya devam ettiğini anlatan Nesim Ovadya İzrail, Vahan Şahinyan’ın Ankara Hükümetinin yönetime geçmesinden önce ailesiyle beraber Bulgaristan Sofya’ya gittiğini ve orada da Mınakyan Tiyatrosu adında, içinde dört çocuğunun da yer aldığı yeni bir tiyatro topluluğu kurarak tiyatro yapmaya devam ettiğini anlattı.
Vahan Şahinyan’ın yeğeni Oksen Şahinyanda amcasına imrenmiş ve tiyatro yapmak üzere Tıp Fakültesindeki eğitimini yarım bırakarak sahneye koşmuş. Amatörlerle yaptığı birkaç gösteriden sonra Oksen de Mınakyan Kumpanyası’na dâhil olmuş.
Nesim Ovadyaİzrail, Darülbedayi’nin kurulmasıyla, bütün Ermeni aktörlerin dışarıda bırakıldığını, Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olması nedeniyle sadece Ermeni aktrislerin, o da birkaç sene için kadroya dâhil edildiğini anlattı. 1922’de Mustafa Kemal’in Türk kadınına sahneye çıkmasına destek vermesiyle de, Ermeni aktrisler de Darülbedayi’nin dışında kalmıştır.
Türkiye Devleti’nin kurulmasından sonra, Oksen Şahinyan büyük zorluklarla yaptığı tiyatronun yanında başka işler de yapmıştır.
Ermeni tiyatro sanatçıları için giderek zorlaşan yıllardan sonra, nihayet 1929’da OksenŞahinyan da ailesi ile birlikte Türkiye’yi terk ederek Fransız yönetimi altındaki İskenderun’a yerleşti. Burada değişik işler yaparak geçen 15 yıldan sonra, 1945’te İstanbul’a dönen Oksen Şahinyan, 1947’de Mınakyan Tiyatrosu’nu kurdu. Başta Pangaltı İnci Sinema Tiyatrosunda olmak üzere, İstanbul’un her tarafında ve pek çok yazlık bahçelerde tiyatro gösterileri verdi. Karısı Kamelya, oğlu Ferdinand ve kızı Hanriyet Şahinyan’ın da içinde yer aldığı Mınakyan Tiyatrosu ile uzun yıllar Ermenice temsilleri sahneye koydu.
Şahinyanlar ailesinin tiyatro macerasını detaylı olarak anlatan Nesim Ovadya İzrail’in kitabı Haziran ayında piyasaya çıkacak ve meraklıların eline geçecek. Bu kitabı yayımlayan Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu, Nesim Ovadya İzrail’in bu çalışmasının kendi alanında bir ilk olduğunu fark etmiş ve eseri bir an önce okuyuculara ulaştırmak için çalışmaktadır.
Oksen Şahinyan’ın torunu Alis’in de eşi olan yazar Nesim Ovadya İzrail’in daha önce yayımlanan iki kitabı da Ermeni tarihi için önemli eserler arasına girmiştir. Krikor Zohrab isimli birinci kitabı ve diğeri de 24 Nisan 1915 başlıklı eseri aynı dönemde yaşanan tarihi olayları, birbirine ilintili ve detaylı olarak akıcı bir Türkçe ile yazılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder